Gelukkig wordt er elke week wel een onderzoek gepresenteerd dat de invloed van broeikasgassen ondersteunt/bekritiseert. Mijn conclusie: de specialisten weten het ook niet...
Waar blijft dat warme klimaat?
MAARTEN KEULEMANS − 23/07/11, 00:00
Het klimaat zou opwarmen, maar de opwarming lijkt al zo'n tien jaar te zijn stilgevallen. Eindelijk denken onderzoekers nu te snappen hoe dat komt.
Kijk deze dagen eens naar buiten en het onderbuikgevoel komt al snel: nee, met die opwarming van het klimaat schiet het niet erg op. In plaats van Zuid-Franse zomers hebben we herfstweer in juli, en afgelopen winter was de koudste in veertien jaar.
Natuurlijk is het keukenraam ongeschikt als venster op het klimaat van de wereld, maar er zijn meer mensen die ermee zitten. 'Feit is dat we het gebrek aan opwarming niet kunnen verklaren', mopperde atmosfeerwetenschapper Kevin Trendberth in een van de beruchte e-mails tussen klimaatgeleerden die vorig jaar naar buiten lekten. Of lees hoe een groep onderzoekers van het Amerikaanse overheidsagentschap voor zee en lucht NOAA het vorig jaar verwoordde in het vakblad Science: 'De ontwikkeling van de wereldoppervlaktetemperatuur is sinds eind jaren negentig nagenoeg vlak, ondanks de toename van broeikasgassen.'
Maar terwijl de publiekssteun voor het klimaatbeleid begon af te brokkelen, politici zich openlijk afvroegen of het getob over het klimaat wel terecht is en premier Rutte de doelstellingen voor de CO2-uitstoot afzwakte - uitgerekend op dat moment komt de wetenschap met de verklaring.
Het zijn de Chinezen. En het komt door de vulkanen. En het komt door waterdamp. Of door een combinatie van die factoren.
Pauze
Eerst de feiten. In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw nam de opwarming een vlucht: een halve graad omhoog. Maar na het piekjaar 1998, een jaar waarin de warmte op aarde nog eens extra werd opgestuwd door een opwarmende El Niño, werd het relatief rustig.
Het bleef warm, en van de jaren 2000-2010 staan er maar liefst zeven in de toptien van warmste jaren ooit, maar nóg warmer, dat wilde het maar niet worden. De opgaande trend die het VN-klimaatpanel, het IPCC, had voorspeld, werd een statistische flatline. Alsof de opwarming van het klimaat op pauze was gezet. Terwijl de hoeveelheid CO2 in de dampkring toch bleef stijgen, van zo'n 370 ppm (parts per million, deeltjes per miljoen luchtdeeltjes) in 2000, tot haast 390 ppm vandaag.
Dat moet betekenen dat het simpele, rechtlijnige verband tussen CO2 en warmte niet klopt, zeiden de klimaatsceptici. Dat is een punt, want intussen lopen de warmtegrafieken al dik tweetiende graad 'achter' op de voorspellingen.
Nee: het betekent dat er gewoon een toevallig knikje zit in de grafieken zit, stelden de broeikasaanhangers. Ook zij hebben een punt. Onderzoekers die het naplozen, toonden aan dat er 10 procent kans is dat je in een opwarmende trend opeens tien jaar lang stilstand ziet.
Afremmen
Maar inmiddels lijkt het erop dat beide kampen ongelijk hebben. De genadeklap kwam de afgelopen weken als een meertrapsraket, in de vorm van een hele trits technische artikelen in de wetenschappelijke vakbladen, waarvan de meest recente gisteren verscheen.
Gaandeweg komt aan het licht dat de opwarming van de aarde de laatste tien jaar wordt tegengehouden. Er is eigenlijk maar één probleem: het is nog niet duidelijk waardoor dat precies komt. 'Er zijn nu verschillende verklaringen, en die bijten elkaar soms', zegt KNMI-onderzoeker Jos de Laat, die de recente tsunami aan klimaatstudies nauwgezet volgt. 'Ik heb het overzicht even niet meer. En volgens mij heeft niemand dat.'
Neem verdachte nummer één: de Chinezen. Tussen 2003 en 2007 is het kolenverbruik in China verdubbeld, beschreef een Fins-Amerikaans team onder leiding van milieukundige Robert Kaufman vorige week. Daarbij komt CO2 vrij, maar ook zwavelverbindingen die het zonlicht terugkaatsen en zo de opwarming remmen. 'Menselijke activiteiten die de planeet opwarmen en afkoelen heffen elkaar zodoende grotendeels op', schrijft Kaufman. Wég opwarming.
Of neem verdachte nummer twee: de natuur. Na 2002 dook de zon een inactieve fase in, waardoor ze minder warmte op de aarde wierp. In getallen: ongeveer 0,2 Watt per vierkante meter minder, ofwel tweederde van de 0,3 Watt per vierkante meter extra opwarming die je in diezelfde tijd van CO2 zou verwachten. Daar komt bij dat er in 2008 een sterke La Niña was, een tijdelijke verkoeling van de Stille Oceaan.
Verdachte nummer drie is goed voor nog eens 0,1 Watt per vierkante meter afkoeling, volgens onderzoekers die er gisteren in het vakblad Science over publiceerden. Uit nieuwe satellietmetingen maken Susan Solomon van het NOAA en collega's op dat er hoog in de dampkring, in de stratosfeer, veel meer vulkanische zwavelverbindingen zitten dan iedereen denkt.
Ook relatief kleine uitbarstingen, zoals die van de Tavurvur op Indonesië, blijken in staat om fijne deeltjes hoog de dampkring in te slingeren, waar ze vervolgens langdurig blijven hangen en wat zonlicht tegenhouden. 'Een belangrijke ontbrekende afkoelende variabele voor het afgelopen decennium', aldus Solomon in Science.
Diezelfde Solomon kwam daarvoor al met een andere verrassende ontdekking: sinds 2000 is de stratosfeer sterk opgedroogd. Zo'n 10 procent minder waterdamp zit er in de hoge luchtlaag, en dat zou de opwarming van het wereldklimaat nog eens 25 procent afremmen. Tel al die remmen op de opwarming bij elkaar op, en het is verbazingwekkend dat er sowieso nog warmterecords worden gebroken.
Armpje worstelen
Maar de nieuwe cijfers moeten nog beklijven, zegt De Laat. 'De onzekerheden zijn nog groot. Ik verwacht dat we pas over een tijd weten wie er gelijk heeft.' Het wetenschappelijke armpje worstelen is begonnen: zo schrijft Kaufman dat Solomon ongelijk heeft met haar waterdamp, en denkt De Laat dat Kaufman ernaast zit met zijn Chinese zwaveluitstoot. 'Je zou dan vooral boven China effecten moeten zien. En ik kan ze eerlijk gezegd niet zo snel terugvinden.'
De inzet is hoog. Zo wijst Solomon erop dat de klimaatvoorspellingen er wellicht tientallen procenten naast zitten, en waarschuwt Kaufman dat zijn rem op de opwarming - het Chinese zwavel - binnenkort wegvalt, als de Chinezen overschakelen op schonere koleninstallaties. Dan kan de temperatuur op aarde opeens omhoogschieten.
'Het is lastig inschatten hoe dit verder gaat', zegt De Laat. 'De bijdrage van broeikasgassen ligt redelijk vast. Deze discussie gaat over de vraag hoe gevoelig het systeem is.'
Topic: Broeikasgassen, positieve uitslag! (gelezen 1964 keer)
